تاریخچه کاغذ در ایران و جهان در پورتال جامع فرانیاز فراتر از نیاز هر ایرانی

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان ,کاغذ از مهمترین موادی است که انسان را در مرحله علم و تمدن با قدمهای سریع پیش انداخته

و در این راه به او کمکهای بزرگ کرده‌است.با ما همراه باشید .

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

اولین ملتى که در جهان موفق به اختراع کاغذ گردید چینى‌ها بودند

 

تاریخچه پیدایش کاغذ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

 نوشتن پیش از ساخت کاغذ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

بشر قبل از پیدایش زبان ابتدا با کندن غارها هم گرایش خود به نوشتن و تصویر کردن را نشان داد

و هم نیاز به خلق زبان. بعد از دوره غارنشینى و با به وجود آمدن زبان،

قالب هاى خشتى به اصطلاح نخستین کاغذى بودند

که بشر اقدام به نوشتن بر روى آنها کرد

و حتى فرامین شاهان عهد کهن بر روى قالب هاى خشتى نوشته مى شد.
پیش از ساختن کاغذ، مردمان باستان برای ماندگار کردن

نظرهای خود از کنده‌کاری روی سنگ و چوب و لوح‌های گلی بهره می‌گرفتند.

سومری‌ها از هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد بر لوح‌های گلی می‌نوشتند.

بابلی‌ها این روش را از سومری‌ها آموخته

و کتاب‌خانه‌ی بزرگی از لوح‌های گلی درست کرده‌ بودند.

آن‌ها گل را به صورت ورقه‌ای کلفت در می‌آوردند

و پیش از آن که خشک شود، دانسته‌های خود را به خط میخی روی آن کنده‌کاری می‌کردند.

سپس، آن را در آفتاب خشک می‌کردند یا در کوره‌‌های سفال‌پزی، می‌پختند.

از این لوح‌های گلی پخته،

شمار زیادی از ویرانه‌های شهرهای باستانی میان‌رودان، ب

ه‌ویژه بابل، به دست آمده است.

 

استفاده از پوست جانداران به عنوان کاغذ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

دست‌کم از هزاره‌ی دوم پیش از میلاد، آدمیان آموختند که می‌توانند

از پوست جانوران کاغذ چرمی (پارشمن) بسازند.

ایرانیان روی پوست گاو، گاومیش و گوسفند و رومی‌ها بر پوست خر وحشی می‌نوشتند.

پوست‌ها پس از دباغی و صیقل‌کاری به اندازه‌ی نازک و نرم از کار در‌ می‌آمدند

که در زیبایی و نیکویی شاهکار به شمار می‌آمدند.

پارشمن ایرانی ویژگی‌های بهتری داشت.

برای نمونه، ایرانیان برای از بین بردن بوی ناخوشایند چرم،

در روند ساختن پارشمن، به آن گلاب می‌افزودند.

اوستا را نخستین‌بار روی ۱۲ هزار پوست گاو نوشته بودند.

عرب‌ها نیز روی پوست می‌نوشتند، اما چون گران بود،

تنها برای نوشتن چیزهای بسیار مهم،

مانند قرآن و قراردادها و پیمان‌نامه‌ها از آن بهره می‌گرفتند.

آن‌ها نوشته‌های خود را بیش‌تر بر استخوان شانه‌ی شتر

یا سنگ‌های نازک سفید یا شاخه‌های پوست کنده‌ی درخت خرما می‌نوشتند.

معروف است که ایرانیان در دوران خلفا جز بر پوست کلفت

و نازک بر چیزی دیگر نمی‌نوشتند و می‌گفتند که

«ما جز بر آنچه در مملکت ما فراهم می‌شود بر چیزی دیگر کتابت نمیکنیم».

 

ساخت کاغذ با پاپیروس یا قرطاس

مصریان از گیاه پاپیروس برای ساخت کاغذ استفاده می کردند

 

مصریان باستان از نزدیک ۲ هزار سال پیش از میلاد،

از گیاه پاپیروس، که گونه‌ای از نی است،

نوعی کاغذ می‌ساختند که به همان نام پاپیروس شناخته ‌شد

و امروزه به صورت واژه‌ی Paper در زبان انگلیسی ماندگار شده است.

مصری‌ها ساقه‌های پاپیروس را به صورت نوارهای باریکی می‌بریدند

و آن‌ها را به گونه‌ای کنار هم می‌گذاشتند که مانند رشته‌های پارچه در هم فرو می‌رفتند.

سپس، پاپیروس را در آفتاب خشک می‌کردند.

این کاغذ را در بسیاری از مآخذ قدیمی «قرطاس» خوانده‌اند.

 

استفاده از برگ و پوست درختان به عنوان کاغذ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

از برگ و پوست درختان نیز به عنوان کاغذ استفاده می شده است.

مردم هندوستان روی برگ و پوست برخی درختان می‌نوشتند.

ابوریحان بیرونی در این‌باره نوشته است

که مردم بخش‌های جنوبی هند برگ‌های درختی به نام تاری را،

که مانند درخت نخل و نارگیل است،

به هم می‌چسباندند و روی آن‌ها می‌نوشتد و سپس آن برگ‌ها را با نخ به هم می‌چسباندند.

شاید به همین دلیل باشد که امروزه به صفحه‌های کتاب یا دفتر، برگ می‌گویند.

 

در سرزمین‌های شمالی هند پوست درخت توز را صیقل می‌دادند

و به عنوان کاغذ استفاده می کردند و روی آن می‌نوشتند.

سپس برگه‌های نوشته شده را شماره می‌گذاردند

و در پارچه‌ای می‌پیچیدند و نگهداری می‌کردند.

نامه‌ای که پادشاه هند به انوشیروان نوشته بود

و مسعودی در مروج‌الذهب به آن اشاره کرده است، بر پوست درخت بوده است.

 

به نظر می‌رسد رومی‌ها نیز بخشی از نوشته‌های خود را روی پوست درختان ماندگار می‌کردند.

چرا که واژه‌ی لاتین Liber، به معنای پوست درونی درخت، برای کتاب به کار می‌رفت.

اکنون نیز به جایی که کتاب‌ها در آن نگهداری می‌شود، Library، یعنی کتاب‌خانه، می‌گویند.

 

استفاده از استخوان جانوران به عنوان کاغذ

 

در برخی از سرزمین ها قبل از اختراع کاغذ، از استخوان جانوران برای نوشتن استفاده می کردند

 

اعراب بیش‌تر نوشته‌های خود را بر استخوان شانهٔ شتر یا سنگ‌های نازک سفید

یا شاخه‌های پوست کندهٔ درخت خرما می‌نوشتند

و به دلیل گرانی کم‌تر از پوست جانوران استفاه می‌کردند.

 

ساخت کاغد با طلا و فلزات

استفاده از ورقه های فلزی به عنوان کاغذ

 

گاه نوشتن روی ورقه‌های مسی، برونزی و گاهی طلا انجام می‌شد

که لوح‌های زرین دورهٔ هخامنشیان از نمونه‌های آن‌هاست.

 

اختراع نخستین کاغذ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

اولین ملتى که در جهان موفق به اختراع کاغذ شد چینى ها بودند،

در سال ۱۰۵ بعد از میلاد شخصى به نام «تاسى لون» موفق به اختراع کاغذ شد

و حدود سال ۶۱۰ م به ژاپن و ۷۵۱ م به سمرقند راه یافت.

در اواسط قرن دوم هجرى کاغذ از سمرقند به بلاد اسلامى رسید.

 

مى گویند: «فضل ابن یحیى برمکى» نخستین کسى بود

که در بغداد کارخانه کاغذسازى دایر کرد.

در قرن چهار هـ .ق کاغذسازى در بغداد رواج یافت.

«ابن الندیم» از شش نوع کاغذ که در آن زمان معروف بود

نام مى برد و مى گوید: کتاب را از کاغذ خراسانى مى ساختند،

در خراسان مردم براى ساختن کاغذ از پنبه و مواد نباتى استفاده مى کردند.

مهمترین کاغذهایى که توسط مسلمانان ساخته شد .

کاغذ «سلیمانى»، کاغذ «طلعى»، «نوحى»، «فرعونى»،

«جعفرى»، «طاهرى»، «مامونى»، «منصورى»،کاغذ «چینى» و کاغذ «هانى» بود.

 

انواع کاغذهاى دست‌ساز

– کاغذ آهاردار

سطح کاغذهاى دست‌ساز کاملاً صاف و بدون خدشه نیست

و تاروپود آن نیز کاملاً به‌هم پیوسته نیست.

براى رفع خدشه و استقامت کاغذ و آمادگى براى مرحلهٔ بعدی،

کد مهُره‌زنى است، باید کاغذ را با مواد و شیوه‌هاى مختلف آهار زد.

از جمله آهار با گل ختمی، با شیرهٔ گندم، با سریشم، با اسپرزه،

با تخم خیار، با نشاسته را مى‌توان نام برد.
براى داشتن درخشش در کاغذهاى طلایی،

باید قبل از نقاشى کاغذ را آهار زد.

یک روش برای آهار زدن کاغذ استفاده از سفیدهٔ تخم‌مرغ است

که با زاج رقیق شده باشد که با قلم‌ موى پهن و ظریفى بر روى کاغذ مى‌مالند.

سپس آن‌را با صدف مى‌مالند تا خوب براق شود.

 
– کاغذ زرفشان

کاغذ رزفشان نیز شیوهٔ دیگرى در تزئین کاغذ بود.

براى این‌کار مقدارى صمغ را با شیوۀ خاصى روى کاغذ مى‌پاشیدند

و سپس ورقه‌هاى نازک طلا را به آن مى‌چسباندند.

تکه‌هاى طلا روى صفحه درخشش خاصى مى‌یافت.

از این کاغذ در حواشى کتب و اوراق گرانبها استفاده مى‌شد.

 

– تاریخچه کاغذ ابرى

کاغذ ابرى از قرن پانزدهم هجرى مورد استفاده قرار گرفته است

 

کاغذ ابری، نوعى کاغذ تزئینى است که از دورهٔ تیمورى به بعد در ایران رایج گردید.

کاغذ های ابرى‌ همدان و کشمیر معروف بوده است.

ساخت این کاغذ را از اختراعات و ابداعات ایرانیان ساکن هند دانسته‌اند

و گفته‌اند که کاغذ ابری اختراع میرمحمد طاهر بوده است

که این شخص در عهد شاه طهماسب به هند سفر کرد و طریقهٔ ساخت آن را یافت.

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

کهن‌ترین سندى که دربارهٔ کاغذهاى ابرى موجود است،

سرگذشت شهاب‌الدین مروارید بیانى کرمانى (۸۸۴ تا ۹۰۶ هـ.ق.) است

که نوشته‌آند او سازنده افشان، غبار و رنگ‌آمیزى ابرى کاغذ بوده است

و اسناد دیگرى نیز دربارهٔ این کاغذ موجود است.
کاغذ ابرى که کاغذ سایه‌دار نیز گفته شده

از قرن پانزدهم هجرى براى حاشیهٔ صفحات کتاب‌ها،

درون جلد کتاب‌ها و گاه خود صفحات به‌کار مى‌رفته است.

خطاطان از این کاغذ براى خوشنویسى استفاده مى‌کرده‌اند.

امروزه روش‌هاى ابرى کردن را تنها عدهٔ اندکى مى‌دانند.

اما شکل ساده‌تر ابری کردن کاغذ که به آن ‘نقش بر آب’ گفته مى‌شود، امروزه رواج بیشترى دارد.

 

– تاریخچه کاغذ سمرقندى

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

کاغذ سمرقندى از معروف‌ترین و مرغوب‌ترین کاغذهاى

مورد مصرف در سده‌هاى میانى دوران اسلامى است

که در شهر سمرقند ساخته مى‌شد.

این کاغذ جزء اولین کاغذهاى ساخته شده در جهان اسلام بود

که در قرن دوم هجرى مسلمانان به کمک کاغذسازان چینى

اولین کارگاه ساخت آن را در سمرقند برپا کردند

و از این شهر به سایر بلاد اسلامى راه یافت.

این کاغذ به کاغذ چینی، هندى و خراسانى نیز معروف بوده است.

 

-پیشینه کاغذ خان بالیغ

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

خان بالیغ کاغذ بسیار مرغوبى است که در شهر پکن (خان بالیغ) ساخته مى‌شد.

جنس کاغذ بسیارى از کتب و اوراق خطى نفیس ایران از این کاغذ است.

 

– کاغذ شامى

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

شامى نوعى کاغذ سفید و بسیار شفاف و لطیف بوده که منسوب به شهر شام مى‌باشد.

 

تاریخچه استفاده از کاغذ در ایران

در گذشته کاغذ ایرانی بهترین کاغذ به شمار می‌رفت

 

در مورد ایرانیان مسلمان برای ساختن کاغذ از پنبه و کتان و دیگر مواد گیاهی نیز بهره گرفتند

و گونه‌هایی از کاغذهای نازک، کلفت، شفاف و بادوام ساختند.

کاغذ ایرانی را تا نزدیک یک قرن از سمرقند و خراسان به جای‌جای سرزمین‌های اسلامی می‌بردند.

سرانجام پس از نزدیک یک سده، به سال ۷۹۴ میلادی،

به فرمان فضل‌بن‌یحیی برمکی، وزیر هوشمند ایرانی،

نخستین کارخانه‌ی کاغذسازی را در بغداد بر پا کردند.

 

سپس، جعفربن‌یحیی‌برمکی فرمان داد که در دیوان‌ها به جای پوست از کاغذ بهره گیرند.

به این ترتیب، بهره‌گیری از کاغذ به جای پاپیروس در جای‌جای سرزمین‌های اسلامی رونق گرفت

و کارخانه‌های زیادی در شهرهای سوریه، فلسطین، مصر، تونس، مراکش و مغرب ساخته شد.

 

با این که، کارخانه‌های کاغذسازی در جای‌جای سرزمین‌های اسلامی ساخته شد،

کاغذ ایرانی همچنان بهترین کاغذ به شمار می‌رفت

و بارها در کتاب‌های تاریخی از کاغذ سمرقندی و خراسانی سخن گفته شده است.

برای نمونه، ابن‌ندیم از شش گونه کاغذ، که در روزگار او رواج داشته،

سخن گفته است: “کاغذ خراسانی را از کتان می‌ساختند

و به قولی ساختن آن از زمان بنی‌امیه معمول شد

و به قولی در عهد بنی‌عباس. برخی می‌گویند

که ساختن این نوع کاعذ قدیمی است و برخی آن را چیزی جدید می‌دانند.

می‌گویند برخی از هنرمندانی که از چین به خراسان رفته بودند،

آن را بر اساس کاغذ چینی ساختند

و اما گونه‌های آن عبارت‌اند از سلیمانی، طلحی، نوحی، فرعونی، جعفری و طاهری.”

 

تاریخچه استفاده از کاغذ در ایران(ادامه)

نام‌هایی که ابن‌ندیم بر می‌شمارد،

نام کاغذسازان ماهر یا فرمان‌روایانی است

که به ساختن کارخانه‌های کاغذسازی فرمان دادند

که بیش‌تر آن‌ها ایرانی هستند. کاغذ جعفری منسوب است

به جعفر برمکی، کاغذ طاهری به طاهر دوم از فرمان‌روایان خراسان(دودمان طاهری)،

کاغذ نوحی به‌ نوح سامانی، از فرمان‌روایان سامانی،

کاغذ طلحی به طلحه‌بن طاهر( از طاهریان)،

کاغذ سلیمانی به سلیمان راشد، فرمان‌روای خراسان در زمان هارون‌الرشید،

کاغذ جعفری به جعفر برمکی و کاغذ فرعونی،

که با بهترین پاپیروس مصری رقابت می‌کرده است

و به نظر می‌رسد به همین دلیل به نام فرعونی شناخته شده است، اما سازنده‌ی آن مشخص نیست.
از دیگر کاغذهای شناخته شده‌ی آن زمان می‌توان کاغذ جیهانی،

مامونی و منصوری را نام برد. کاغذ جیهانی به شهر جیهان در خراسان بزرگ،

کاغذ مامونی به مامون عباسی و کاغذ منصوری به ابوالفضل منصور‌بن‌نصربن‌عبدالرحیم از مردمان سمرقند،

منسوب است.

کاغذ منصوری در تمام سرزمین ‌های اسلامی شناخته شده است

و شیوه‌ی ساختن این نوع کاغذ را تقلید می‌کنند.

” با این همه، شواهدی نیز در دست است

که در دیگر سرزمین‌های اسلامی نیز در شیوه‌ی ساختن کاغذ پیشرفت‌هایی رخ داده بود.

چنان‌که ناصر خسرو، که در سال ۴۳۸ هجری/۱۰۴۷ میلادی از شهر طرابلس دیدن کرده بود،

درباره‌ی کاغذی که در آن‌جا ساخته می‌شده است می‌گوید

که:” در نکویی و زیبایی مثل کاغذ سمرقند بلکه بهتر از آن است.”

 

نوآوری‌های جالب در بهبود ساختن کاغذ توسط ایرانیان

۱٫ آهار زدن به کاغذ:

ایرانیان که در کار ساختن کاغذ پوستی(پارشمن) تجربه‌های زیادی داشتند

کوشیدند آن تجربه‌ها را در ساختن کاغذ جدید نیز به کار گیرند.

از این رو، به کاغذ نشاسته‌ی گندم می‌زدند که سطح کاغذ را برای نوشتن با جوهر مناسب‌تر می‌کرد.

 

۲٫ بهره‌گیری از آب‌دنگ:

این دستگاه کوبه‌ای پتک‌مانند بود که با چرخاب به جنبش در می‌آمد

و از آن برای خرد کردن تکه‌های بزرگ چوب بهره می‌گرفتند.

به گفته‌ی ابوریحان بیرونی، در سمرقند از پتک‌هایی استفاده می‌شد که با نیروی آب به کار می‌افتادند.

 

۳٫ بهره‌گیری از قالب خیزران:

نوارهایی از چوپ خیزران را مانند حصیر به هم می‌بافتند

و برگه‌های کاغذ خیس را برای آبکشی روی آن می‌گذاشتند

و پس از این که آب آن گرفته شد

در حالی که ورقه کاغذ هنوز مرطوب بود، آن را برمی‌داشتند.

این کار به سازنده‌ی کاغذ امکان می‌داد

به طور پیاپی ورقه‌های کاغذ را روی همان یک قالب آبکشی کند.

پیش از آن، ورقه‌ی کاغذ را روی پارچه‌ی درشت‌بافی پهن می‌کردند،

اما تا زمان خشک شدن ورقه‌ی کاغذ، نمی‌توانستند آن را از روی پارچه بردارند.

 

۴٫ بهبود کاغذ و بازیافت آن.

افزودن موادی مانند بذرک،

پنبه و کهنه پاره‌های کتان به ترکیب کاغذ

و هم‌چنین بهره‌گیری از خرده پاره‌های کاغذ و پارچه‌های کهنه که در بهبود کاغذ سودمند بود

و شیوه‌ای از بازیافت نیز بود.

 

۵٫ کاغذ رنگی

. در برخی دست‌نوشته‌های نویسندگان مسلمان دستورهایی برای ساختن کاغذ به رنگ‌های قرمز،

سبز، آبی، صورتی، زرد، پیازی و ارغوانی وجود دارد و حتی نوشته شده است

که چگونه می‌توان کاری کرد که برگه‌های کاغذ کهنه و دیرین به نظر برسند.

 

تاریخچه صنعت کاغذسازى در ایران

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

آنچه از مدارک و مستندات تاریخى برمى آید،

این است که صنعت کاغذسازى از قرن هفتم هجرى به بعد در ایران وجود داشته

و گسترش یافته است.

در ایران فعالیت کاغذ سازی اولین بار با تأسیس کارخانه مقواسازی

و با استفاده از کاغذهای باطله در سال ۱۳۱۳ شمسی در کرج شروع شد.

 

در سال ۱۳۲۶ هجرى شمسى شرکتى با سرمایه گذارى چند تن از جمله

«حسن على حکمت»، «دکتر صلح دست» و «ژرژ عیسانیان» تأسیس شد

که خوراک آن کاغذهاى باطله ادارات و سازمان ها و منطقه آن ورامین بود،

اما بعد از ملى شدن صنعت نفت این تلاش ناموفق ماند.

در سال ۱۳۴۴ اولین کارخانه کاغذسازى در هفت تپه خوزستان ایجاد شد

و در ۱۳۴۶ شرکت کاغذ پارس تأسیس شد.

 

تاریخچه کاغذ در اروپا

در سال ۱۷۹۸ میلادی، لوئیس رابرت فرانسوی دستگاه کاغذساز را اختراع کرد

 

کاغذسازی از شمال آفریقا به سرزمین‌های مسلمان نشین اروپا،

یعنی جزیره‌ی سیسیل(صقلیه)

در ایتالیا و شهرهای شاطبه و قرطبه در اسپانیا(اندلس) راه یافت

و در سال ۱۲۷۶ میلادی در ایتالیا و اسپانیا به فراوانی به کار می‌رفت.

نخستین‌بار زایران مسیحی که از زیارت‌گاهی در اسپانیا بازمی‌گشتند،

چند تکه کاغذ ساخت مسلمانان را با خود به مرکز اروپا بردند.

پیش از آن، اروپایی‌ها از کاغذ پوستی و پاپیروس برای نوشتن بهره می‌گرفتند.

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

اما کاغذ مسلمانان بر آن دو ماده‌ی نوشتنی برتری داشت.

از این رو، بازرگانی نورنبرگی در سال ۱۳۹۰ میلادی نخستین کارخانه‌ی کاغذسازی را در آلمان بر پا کرد

و در این کار از کاغذسازان ایتالیایی بهره گرفت که خود آن‌ها از شاگردان مسلمانان بودند.

نخستین کارخانه‌ی کاغذسازی انگلستان نیز در سال ۱۴۹۰ کار خود را آغاز کرد

که البته چیزی نبود جز یک آسیاب آبی از کار افتاده که برای خرد کردن چوب به کار گرفته شد.

 

کاغذسازی آرام‌آرام در اروپا گسترش یافت،

اما تا سده‌ی نوزدهم میلادی، مانند سرزمین‌های اسلامی،

به صورت دستی انجام می‌شد. کاغذسازان قالبی بزرگ و پهن داشتند

که شبکه‌ای توری مانند از سیم‌های نازک به هم بافته شده داشت.

قالب را در ظرف بزرگی فرو می‌بردند

که دارای خمیری آبکی از چوب خرد شده‌ی درخت بود.

سپس قالب را از ظرف بیرون می‌آوردند،

در حالی که سطح آن را لایه‌ی نازکی از خمیر چوب پوشانده بود.

آن‌گاه قالب را چنان به راست و چپ و عقب و جلو تکان می‌دادند

تا لایه‌ی یک‌دست و همواری از خمیر چوب به وجود آید و آب آن نیز بیرون رود.

تاریخچه کاغذ در ایران و جهان

برگه‌ی خیس کاغذ را روی پارچه‌ی پشمی می‌گذاشتند

و پارچه‌ی دیگری را روی آن برگه‌ی کاغذ می‌گذاشتند

و برگه‌ی کاغذ دیگری را روی آن پارچه دومی می‌گذاشتند

و همین طور برگه‌های کاغذی و پشمی را یک‌در میان روی هم می‌چیدند.

در پایان، بسته‌ی به دست آمده را زیر ابزار فشرده کننده می‌گذاشتند تا آب آن بیرون بیاید.

سپس کاغذها را در انباری آویزان می‌کردند تا خشک شوند.

سرانجام، کاغذها را در حمام ژلاتین فرو می‌بردند

و بار دیگر خشک می‌کردند تا آب زیادی را به خود نگیرند.
در سال ۱۷۹۸ میلادی، لوئیس رابرت فرانسوی دستگاه کاغذساز را اختراع کرد

که بسیار ساده بود و قالب کاغذسازی آن چیزی مانند نوار نقاله بود

که آن را با دست می‌چرخاندند و در نتیجه کاغذسازی را به طور پیوسته انجام می‌دادند.
در سال ۱۸۰۴، هنری و سیلی فوردرینیر نمونه‌ی بهبود یافته‌ای از آن را در انگلستان ساختند.

پس از این، دستگاه‌های دیگری ساخته شد

که در کار آماده‌سازی خمیر کاغذ بسیار کارآمد بودند.

سرانجام در سال‌های پایانی سده‌ی نوزدهم میلادی، دستگاهی ساخته شد

که همه‌ی مرحله‌های آماده‌سازی خمیر تا ساختن برگه‌های کاغذ را انجام می‌دهد.

نمونه‌های امروزی این دستگاه‌های خودکار نزدیک ۱۰۰ متر داراز و ۴ متر پهنا دارند

و کاغذ را به صورت طاقه‌های استوانه‌ای بزرگی می‌سازند که ممکن است بیش از ۲۰ تن وزن داشته باشند.

امروزه کشورهاى سویس و آلمان در ساخت کاغذ مقدم بر کشورهاى دیگرند

و انواع و اقسام کاغذهاى سفید و رنگى را تولید مى‌کنند.

 

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته

منابع:

iketab.com

vista.ir

fa.wikipedia.org