دسته: بازار

بازار و تاریخچه ان در پورتال جامع فرانیاز فراترازنیاز

بازار

بازار

از نظر تاریخی، بازار به محلی اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان

برای مبادله کالا یا خدمات به آن مراجعه می‌کنند.

مجموعه بازار در ایران از دوران ساسانیان در شهرهایی که رونق بازرگانی داشتند

شکل گرفت.

بازار به عنوان نهادی اقتصادی اجتماعی استخوان‌بندی شهر

و روستاهای بزرگ به شمار می‌رود.

هسته ابتدایی بیشتر بازارها در حوالی دروازه مهم شهر تشکیل شده

و در امتداد مسیرهای اصلی

گسترش و ادامه می‌یافت.

شکل‌گیری بازار و نحوه توسعه و ساماندهی فضاها،

به کارکرد و رشد اقتصادی آن بستگی داشته است.

تعامل و هماهنگی بین عناصر بازار همواره به پویایی ان کمک می‌کند.

عناصری چون راسته اصلی،

راسته‌های فرعی، دالان، چهارسو (چهار سوق)، میدان و جلوخان

را از فضاهای ارتباطی  به شمار می‌آیند.

بازار به معنی محل خرید و فروش و عرضه کالاست.

واژه بازار قدمت بسیاری دارد و در فارسی

میانه به صورت «وازار» و در پارتی به صورت «واژار» مورد استفاده

قرار می‌گرفته است.

این واژه فارسی به زبان‌های عربی، ترکی، عثمانی و برخی از کشورهای اروپایی نیز راه یافته است.
تاریخچه بازار با شکل‌گیری شهرنشینی در ایران همزمان است و به حدود ده هزار سال پیش باز می‌گردد.

در تمام دوره‌های سیاسی و اجتماعی ایران از دوره هخامنشی تا ساسانیان و بعد از اسلام شاهد

گسترش تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بازارها و ایجاد معماری فاخر با کارکردهای

مختلف در سطوح صنوف بهره‌برداران و ارتباط این مجتمع‌های عظیم تجاری با امکانات رفاهی و تفریحی بوده‌ایم.

بازار

اما آنچه امروز از بازارهای قدیمی در ایران باقی مانده است و هنوز نیز با همان کارکرد

قدیمی حیات دارد بیشتر متعلق به دوران صفویه به بعد است. در این دوره بازارهای

شهرهای بزرگی مانند اصفهان، تبریز، مشهد، قزوین و شیراز به شدت گسترش

یافته و در کنار راسته‌های قدیمی و شماری از کاروانسراها، حمام‌ها، مدارس علمیه،

خانقاه‌ها و امکانات تفریحی مثل پارک‌ها و زمین چوگان احداث شده است.
سال‌ها بعد پاساژها، بازارهای مدرن، مجتمع‌های Western union money order تجاری

چند منظوره با ویژگی قرن بیستمی و ساختاری متنوع و برگرفته از معماری سفر کرده

بازارهای سنتی ایران به غرب به خصوص اروپا در تهران شکل می‌گیرند.

به عنوان مثال پاساژ نادری ۱۳۲۶، پاساژ شیروانی ۱۳۳۰، ساختمان آکادمیک ۱۳۳۴، ساختمان

پلاسکو ۱۳۴۰ و در آخر ساختمان آلومینیوم، پاساژ بهارستان و بازار کویتی‌ها در دهه‌های

چهل و پنجاه از نمونه‌های اولیه بازارهای امروزی هستند.

بازار مهم ترین محور و شاهراه ارتباطی در شهرهای قدیمی بود و بیشترین آمد و شد

شهروندان در آن صورت می گرفت. بازار مهم ترین کانال ارتباطی شهر بود که نه تنها مردم،

در آن حضور داشته و کالاها و سرمایه ها در آن جریان می افتند، بلکه اطلاعات، اخبار و

آگهی ها نیز از طریق آن به اطلاع شهروندان می رسید و غالبا عده ای جارچی یا منادی خبر را در بازار اصلی شهر جار می زدند.

● بازاراز دوران ماد تا آغاز دوران اسلامی

بر اساس بعضی از اسطوره ها و حکایت های تاریخی، در برخی از سکونتگاه های نخستین

آریایی ها بازاری برای عرضه محصولات غذایی و سایر نیازمندی ها وجود داشت.

در شماری از سکونتگاه هایی که پیش از تشکیل دولت ماد یا همزمان با آن وجود داشته

مانند تپه حسنلو در آذربایجان متعلق به سده های دهم و نهم پیش از میلاد، نشانه هایی

از کارگاه های فلزکاری یا سفالگری دیده شده است. در برخی از سکونتگاه های ماد نیز پیشه

وران به صورتی سازمان یافته به کار اشتغال داشته اند و می توان گفت

در شهرهای آنان نیز فضای بازار به صورتی متمایز شکل گرفته بود.
همچنین بر اساس کتیبه های به دست آمده از تخت جمشید مشخص شده مجموعه

روابط اقتصادی و اجتماعی دوران هخامنشیان برخی از انواع شهرهایی را ایجاد کرده بود

● بازاراز دوران ماد تا آغاز دوران اسلامی

که در بعضی از آنها بازار به عنوان فضایی عمومی و مهم که مکانی شلوغ و پرآمد و شد بود، مورد توجه قرار داشت.
در دوره پارتیان نیز در امتداد مسیرهای مهم تجاری، شماری شهر ساخته شد

که تاسیسات لازم برای حرکت کاروان های تجاری در امتداد راه های مهم مانند کاروانسرا،

انبار بازارها و فضاهایی برای عرضه انواع کالا نباشد. شهر دورا _ اروپوس نمونه ای مهم

از شهرهای پارتی است که جایگاه بازار در آن بر اساس نقشه شهر در دوره ۱۶۵ _ ۲۵۶ میلادی

به خوبی آشکار است. بر اساس نقشه شطرنجی شکل شهر، بازار و میدان عمومی در کنار یکی

از محورهای اصلی شهر که از یک دروازه تا دروازه ای دیگر امتداد یافته بود شکل گرفته بوده

در این دوره شمار زیادی شهر ساخته شد و روابط بازرگانی ایران با همسایگانش توسعه یافت و بازار به یک فضای مهم شهری تبدیل شد.