آداب و رسوم قوم لر در پورتال جامع فرانیاز فراتر از نیاز هر ایرانی
آداب و رسوم قوم لر ,یکی دیگر از نمادهای مشترک ملی، اعیاد و جشن های مشترک در سطح ملی می باشد،
که در ایران این موضوع در دو فرهنگ اعیاد ملی و اسلامی در همه ی اقوام قابل مشاهده است.با ما همراه باشید .
آداب و رسوم قوم لر
واژهٔ کرد در دوران دیرینه شناسیی پس از حمله اعراب به ایران به معنای رمه‌گردانان و کوچ‌نشینان ایرانی‌تبار فلات ایران به کار رفته‌است
و معنای قومی ویژه نمی‌داده‌است.بنابراین در برخی از منابع، لرها و دیلیمان و بلوچان و مردمان دیگر را جزو کردان شمرده‌اند
زیرا واژه “کرد” به معنی یک گونه شیوه زندگی و نه معنی زبانی بوده‌است.
آداب و رسوم قوم لر
جشن ها و اعیاد
یکی دیگر از نمادهای مشترک ملی، اعیاد و جشن های مشترک در سطح ملی می باشد،
که در ایران این موضوع در دو فرهنگ اعیاد ملی و اسلامی در همه ی اقوام قابل مشاهده است.
جشن هایی مانند عید سعید غدیرخم، عید فطر، عید قربان،
بیست و هفتم و سیزدهم رجب، نیمه ی شعبان،
عید نوروز و مناسبت هایی چون سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، و …
از جمله اعیادی است که در سراسر ایران بدون توجه به تمایزات قومی
و منطقه ای با اختلافات جزئی گرامی داشته می شود. در اینجا به گرامیداشت
دو مورد از این مناسبت ها در مناطق لرنشین به طور مختصر اشاره می شود.
نوروز
از دیرباز تاکنون نوروز نزد شاعران، هنرمندان،
خردمندان و تمام مردم ایران زمین جایگاه رفیع و ویژه ای داشته و دارد.
مردم لرستان نیز همچون سایر اقوام ایرانی هم نوروز را جشن می گیرند
و هم در گرامیداشت و پاسداشت
این فصل زیبایی آفرین آثار هنری و ادبی و ارزنده ای خلق نموده اندو می نمایند.
هنر و ادب مردمان لر سرشار از وصف زیبایی های بهار و توصیف دل انگیزی طبیعت منطقه است.
گرامیداشت نوروز در میان مردم لر مانند سراسر ایران،
از رسوم قدیمی نشأت گرفته و تقریباً با سایر نقاط ایران به جهت کیفیت و ویژگی ها مشترک است
که مراسم خانه تکانی، دید و بازدیدی، عیدی دادن و عیدی گرفتن،
رفتن به خانه ی صاحبان عزا،
تلاش برای از بین بردن کدورت ها و آشتی کنان، از جمله ی این مراسم مشترک است.
نوروز
از گذشته ی دور از چند روز قبل از نوروز که خانه تکانی شروع می شد
تا روز چهاردهم فروردین هر سال در خانه های محله های قدیم
و کوچه باغ قدیمی صدای ساز و آواز با صدای پای بهار و شمیم شکوفه ها همنوا می شد.
مردم بعد از سال تحویل به دید و بازدید بزرگان و اقوام و دوستان و همسایگان می رفتند
و با سرکشی، آئین مهرورزی و مودت را بجا می آوردند و با تبریک عید،
ارتباط ها را تداوم می بخشیدند و از حال همدیگر خبردار می شدند
و کدورت ها را به فراموشی می سپردند.
نوروز
بزرگان و به ویژه میزبان ها با دادن عیدی به کوچک تر ها این سنت را حفظ کرده
و شادی این ایام که یکی از نمادهای آن شادی های کودکانه است را دو چندان می کردند.
در بیشتر خانه ها که دارای ذوقی بودند صدا ساز و آواز پذیرای مهمانان بود
و با خواندن تک بیت های علی دوستی و سردادن ترانه های نوروزی و بهاریه ها،
محفل انس را گرم تر و شادمانه تر می کردند.
با توجه به ارتباط تنگاتنگ شعر و موسیقی در فرهنگ ایرانی
در لرستان نیز ترانه های زیبایی در وصف نوروز و در ارتباط با بهار ساخته شده است
( صدا و سیمای مرکز یاسوج ).
نیمه ی شعبان
جشن های مذهبی نیز مانند سراسر کشور در میان مردمان لر جایگاهی ویژه دارد.
« شادابی » در کتاب فرهنگ مردم لرستان در خصوص گرامیداشت
جشن نیمه ی شعبان می نویسد:
یک روز قبل از نیمه ی شعبان و زادروز تولد صاحب الزمان (عج)
اهالی لرستان تدارک این روز را می بینند. مغازه داران،
مغازه ی خود را با فرش های نفیس ایرانی و پارچه های رنگارنگ و زیبا آذین می کنند،
به ویژه در بازار اصلی شهرها، خیابان ها را با چراغانی و تزئینات بسیار دیدنی سرپوشیده می کنند
و تا پایان روز تولد، به وسیله ی نقاشی و خطوطی زیبا از جمله با چسباندن
پنبه و با خطی خوش این روز را به همه تبریک و تهنیت می گویند.
نیمه ی شعبان
در سراسر بازار، مردم لرستان همچون دیگر مردم کشورمان،
شور و شوق وصف ناپذیری داشته و از مهمانان با چای و شیرینی و نذری های دیگر پذیرایی می کنند.
مداحان و مرشدان شهر نیز در وصف آقا امام زمان (عج)
با صدای گیرا و دلچسبی به خواندن اشعار می پردازند.
در گوشه و کنار نیز صدای کمانچه و ساز و دهل به گوش می رسد.
نیمه ی شعبان
به مناسبت این روز اهالی قصه هایی دارند، از جمله این داستان که:
به اعتقاد مردم کیخسرو فرزند سیاوش نمرده و زنده است
و به صورت طلسم درآمده و زمانی که آقا امام زمان (عج) ظهور می نمایند
به فرمان خداوند این طلسم خود به خود می شکند
و کیخسرو و شش نفر از همراهانش که یکی از آنان بیژن است بیدار می شوند
و در رکاب امام عصر (عج) شمشیر می زنند. آن ها همچنین عقیده دارند
که این طلسم در کوه شازند ( واقع در شمال شرقی شهر بروجرد و جنوب اراک ) واقع شده است.
این کوه را از آن جهت شازند ( شاه زنده ) می گویند که کیخسرو در آن زنده است
و به همین دلیل این کوه نزد اهالی جایگاه خاصی دارد و زمانی که نام شازند آورده می شود،
فرد طرف صحبت می گوید خداوند در فرستادن امام زمان (عج) شتاب فرماید ( شادابی، ۱۳۷۷: ۱۸۵ ).
آداب و رسوم
اگرچه فرهنگ غنی مردم لر از چهار سرچشمه ی فرهنگی یعنی فرهنگ بومی منطقه،
فرهنگ انسان ساز اسلام، فرهنگ چند هزار ساله ی آریایی و فرهنگ معاصر ایرانی تغذیه می شود،
اما در مجموع آداب و رسوم و اعتقادات خاص مردم این خطه عمدتاً متأثر از متغیرهای اسلامیت
و ایرانیت می باشد. هرچند ویژگی های جغرافیایی و منطقه ای را نمی توان نادیده گرفت
ولی به دلیل تأثیر عمیق این دو عامل بر خرده فرهنگ های منطقه ای
و محلی آن را در حکم شاخه هایی از همان عوامل اصلی قرار داده است.
در زیر به برخی از آداب و رسوم مشترک میان مردمان لر با سایر اقوام ایرانی می پردازیم.
آداب و رسوم قوم لر
۱٫ پند شکنی
عنوان پند شکنی که در مناطق کهگیلویه و بویر احمد استفاده می شود،
یکی از آداب و رسوم لرها است که مانند بسیاری از نقاط ایران ( با نام های مختلف )
در ایام نوروز انجام می شود. در این ایام معمولاً مردم به سراغ کسانی که سوگوار هستند
و کسی را از دست داده اند می روند و سعی می کنند که لباس سیاه آن ها را تعویض کرده
و جای آن لباس سفید یا رنگی به تن آن ها بپوشانند و آن ها را از حالت عزا درآورند
که این کار را در اصطلاح محلی « پند شکنی » می گویند.
۲٫ شب یلدا
شب یلدا در این خطه همانند دیگر نقاط سرزمین زیبای ایران با آداب و آیین های خاصی برگزار می شود.
در این شب که به آن ( اول قاره ) یا ( توک چله ) می گویند تنقلات زیادی مصرف می کنند.
در این شب که خانواده ها مشغول خوردن شب چره ی شب یلدا ( گندم بریان و کشمش و کنجد ) هستند،
پسران خانواده های دیگر ( در سنین ده تا بیست سالگی ) شالی برداشته
به پشت بام خانه همسایه ها می روند و شال را از دیوار یا ایوان آویزان کرده
و اشعاری را می خوانندکه در این اشعار یادآور می شوند امشب بلندترین شب سال است.
سپس ادامه می دهند خیر و برکت در خانه ات ببارد و نان و پنیر و شیره،
همواره در خانه ات باشد. بزرگ خانه ات نمیرد. و آن قدر تکرار می کنند
تا صاحب خانه سهمی از شب چره به آن ها بدهد ( چنگایی و حنیف، ۱۳۷۴: ۷۲-۷۳ ).
۳٫ پایبندی به پیمان
آیاتی مانند « اوفوا بالعقود » و یا روایاتی نظیر « لا ایمان لمن لا عهد له »
که بیانگر وفای به عهد و عدم نقض پیمان است،
در متون اسلامی از جمله قرآن کریم و احادیث و روایات معصومین نیز به کرات با آن مواجه می شویم
نیز در زمره رسوماتی است که در میان همه تیره های عشایری لازم الاجراست
و شخص پیمان شکن در جامعه انگشت نما و خوار و بی اعتبار می شود.
به طور خاص در گذشته در موقع جنگ و اختلافات محلی و ایلی احترام گذاشتن
به پیمان ضرورت داشت. و امروزه نیز در مناطق لرنشین کماکان پایبندی به عهد و پیمان رعایت می شود.
۴٫ سوگواری مذهبی
مردمان لر به خاطر شیعه بودن، تعصب خاصی نسبت به اعیاد و سوگواری های ائمه (ع)
نشان می دهند و معمولاً مردم نسبت به عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) در این خطه اهتمام زیادی دارند.
لذا این عزاداری ها که با شروع ماه محرم آغاز می شود در شب های تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسد.
یکی از رسومی که در روز عاشورا به طرز خاص و با شکوهی در این خطه اجرا می گردد
مراسم « گل » است. در لرستان برای مراسم گل در روز عاشورا
خاک نرم و مخصوصی به نام گل باغچاله ( گل رس ) آماده می کنند
و در میدان های بزرگ و کوچک شهر می ریزند.
۴٫ سوگواری مذهبی
صبح روز عاشورا قبل از طلوع آفتاب صدای دهل همه را به سوی میدان های شهر،
محلی که آن را « گل عاشورا » می خوانند جمع می شوند
و دسته دسته افراد عزادار و سینه زن سرتاپا در گل غلت خورده
و سپس در میدان می چرخند و یا در اطراف آتش در جای جای میدان به سر خود می زنند.
پس از چند ساعت عزاداری، افراد گلی و کلیه ی عزاداران در مرکز شهر حرکت کرده
و تا ظهر این مراسم ادامه می یابد.
پس از آن نیز در مراسم شام غریبان که از عصر عاشورا به مدت سه شب به همین نام برگزار می گردد
شرکت کرده عزاداری می کنند
و هر یک از عزاداران یک دستار سیاه مخصوص به نام کت را به سر و گردن و شانه های خود می پیچانند
و در عزا شرکت می کنند ( شادابی، ۱۳۷۷: ۹۸-۱۳۲ ).
۵٫ آیین خاک سپاری و برپایی مراسم عزاداری برای متوفا
پیش از مرگ، چنان که گمان به مردم بیمار داشته باشند،
خویشاوندان و نزدیکان او شبانه روز به دیدن او می آیند
و از طرفی از میهمانان و دیدار کنندگان او پذیرایی می شود
و معمولاً در شب چند نفری بر بالین او بیدار می مانند.
مانند سایر نقاط کشور در این مناطق نیز پس از
مرگ همه ی فامیل دور و نزدیک را از مرگ فرد متوفا آگاه می سازند
که در مراسم تشیع و تدفین شرکت کنند. پس از خاک سپاری،
مراسم عزاداری سه روز، هفته، چهل و سالگرد برگزار می گردد
و با ادای احترام بر فقدان او سوگواری می نمایند.
۶٫ خیرات مردگان
مراسم مزبور که در بسیاری از نقاط کشور مرسوم است
در این نقطه از سرزمین ایران در میان ایل های مختلف نیز رسم است.
اگرچه تفاوت هایی میان کمیت و کیفیت آن وجود دارد.
در این مراسم که برای آمرزش مردگان برگزار می شود،
از پنج تا هفت روز به عید نوروز مانده خانواده های سوگوار شیر برنج،
حلوای خرما، پلو و گوشت می پزند و خانه به خانه تقسیم می کنند
و آن را خیرات نیمه برات می گویند.
تقسیم پختنی ها توسط افراد خردسان انجام می شود
و فاتحه خوانی و آمرزش طلبی از مقاصد این کار است. ( صدا و سیمای مرکز یاسوج )
۷٫ کمک و یاری
کمک رسانی به افراد که هم در آیین ها و فرهنگ باستانی ایرانیان مرسوم بوده
و هم در آموزه های اسلامی به آن بسیار تأکید شده است
در میان لرها نیز متأثر از همان فرهنگ ها از گذشته مرسوم بوده است.
کمک افراد به هم از گذشته به صورت های گوناگون به عمل می آمده.
اگر کسی خانه اش آتش می گرفت و قادر به بازسازی آن نبود
و نیازی به کمک و مساعدت بستگان داست،
مردم وابسته و هم طایفه به او در ساختن خانه کمک می کردند.
۷٫ کمک و یاری
اگر کسی در اثر بیماری یا ناتوانی و فقر و یا جهات دیگر نمی توانست
کشت آبی یا دیمی به موعد درو کند،
مردم طایفه او دسته جمعی به کمک او می شتافتند
و محصول او را جمع آوری می کردند و پس از کوبیدن
آن را به « انبار گندم » آن شخص می بردند.
موقع نشا کردن برنج که در اصطلاح محلی بویر احمد
« کلکی » و میان مردم کهگیلویه « تولکی » گفته می شود،
همه به یکدیگر کمک می کردند.
این عمل که در لرستان و به ویژه در میان عشایر این منطقه به آن گل (Gall) گفته می شود
یکی از پسنده ترین ارزش های انسانی و اسلامی است.
۷٫ کمک و یاری
گروه های متحد و متشکل کار که در اصطلاح محلی به آن ها
« گل » گفته می شود تشکیل شده
تا با همت دسته جمعی و همکاری های بی شائبه کار کشاورزی را به انجام برسانند.
این گروه های یاوری که به گل پمه ( گروه پنبه )،
گاو و گل ( گروه گاو جفت ) و آیم گل ( گروه افراد ) شناخته می شود
با درخواست صاحب کشت و کار و یا اراده ی خود اهالی که مرکب از عده ای مرد و زن است
به یاری بر می خیزند و در مدتی کوتاه کار کشاورزی را به انجام می رسانند
و صاحب زراعت نیز به بهترین وجهی از آن پذیرایی می کند. ( شادابی، ۱۳۷۷: ۱۴۲ ).
۸٫ مهمان داری
خصلت مهمان داری و مهمان نوازی
که به عنوان یکی از صفات ایرانیان در تاریخ ثبت و ضبط گردیده است
از سنت های نیکی است
که مانند بسیاری از نقاط کشور در این منطقه نیز کماکان باقی است.
در گذشته این سنت به اندازه ای گرامی بود
که حتی اگر وضع زندگی عشایر صاحب خانه رونق خوبی نداشت
و مجموع اعضای خانواده صاحب خانه بر روی یک گلیم یا گبه مو زیر یک لحاف می خوابیدند،
مرد مهمان در کنار مرد خانه و زن مهمان در کنار زن خانه می خوابید
و خوراکی بهتر از خوراک معمول اهل خانه به او می دادند.
اگرچه امروزه زندگی ها گرفتار تکلف بیشتری شده است
و مهمانی های دوستانه به سبک شهری جایگزین آن سنت والای گذشته گردیده.
لیکن آثار نیک این رسم هنوز هم در ایلات دور افتاده از شهر پایدار و مورد احترام است.
آداب و رسوم قوم لر
۹٫ کمک به آسیب دیدگان
دستگیری از آسیب دیدگان یکی از سنت های نیکوی اسلامی و ایرانی است
که در مناطق عشایری از جایگاهی خاص برخوردار است.
کمک کردن از رسوم قدیمی و ممتاز این سرزمین است،
خصوصاً در حوادث آتش سوزی و غارت و دامادی و غیره.
مردم هر طایفه در صورت تقاضای کمک از
سوی خانه سوختگان و فراخور شأن و مقام ایلی خود کمک هایی از قبیل قالی،
گلیم، لحاف، نمد و دیگر اثاث می دهند.
همچنین در مورد غارت شدگان که به اصطلاح محلی « مرده مال » گفته می شود
وسایل خانگی داده می شود و یا اگر گله و احشام غارت شده باشد
مشابه آن گاو و گوسفند به غارت شده تحویل می شود.
کلیه ی این کمک ها بلاعوض و رایگان
و به حکم وابستگی ایلی و خویشاوندی ضروری است.
۹٫ کمک به آسیب دیدگان
( صدا و سیمای مرکز یاسوج ). علاوه بر این چنانچه کسی در مضیقه ی مالی باشد
و یا برای امر خیری مانند ازدواج نیازمند کمک باشد
خودش و یا کسی از طرف او به آبادی های اطراف می رود
و وجوهاتی را برای کمک جمع می کند
و اهالی نیز به صورت بلاعوض با آغوش باز استقبال کرده و کمک می کنند.
در مراسم عروسی کمک ها بیشتر به صورت برنج و قند و چای است
که به این عمل « تاسو » (Tasu) می گویند ( شادابی، ۱۳۷۷: ۱۴۲ ).
این سنت پسندیده در استان کهگیلویه و بویر احمد به « یوزی » معروف است
و اشیا با وجوهی که به داماد داده می شود به نام « یوزی » یا کمک دامادی نامیده می شود.
۱۰٫ آیین ها و مراسم خاص ازدواج
توجه خاصی که امروزه جامعه شناسان و
متفکران اجتماعی به سنت های اجتماعی و فرهنگ عامه ی مردم دارند
از نظر فلسفی درخور توجه می باشد.
بر همین اساس ازدواج به عنوان یک موضوع مهم اجتماعی دارای آیین و رسوم متفاوتی در سراسر دنیا می باشد
. در کشور ما نیز در نقاط مختلف به رغم خرده فرهنگ های متفاوت،
اصول کلی این مراسم ناشی از سنن قدیمی، به ویژه متأثراز آداب اسلامی است
که به ازدواج به عنوان یک سنت حسنه ی نبوی نگاه می شود.
۱۰٫ آیین ها و مراسم خاص ازدواج
لذا این تأثیر عمیق به نحوی است
که علی رغم برخی تفاوت ها در مناطق مختلف،
اصول کلی و کارکردهای آن چندان تفاوتی با یکدیگر ندارد.
و اگرچه در برخی موارد یک مراسم اسمی متفاوت نسبت به منطقه ای دیگر دارد
ولی عملاًتشریفات آن مشترک است.
در ادامه به برخی از این رسومات که عموماً
در مناطق مختلف کشورمان ناشی از فرهنگی مشترک شکل گرفته است
اشاره شده و از آداب و سننی که محصول خرده فرهنگ قومی است چشم پوشی شده است.
کچه زنی ( کنایه زنی )
مادر یا یکی از بستگان داماد پس از
مشورت بسیار خصوصی با یکی از والدین دختر مورد نظر کنایه ای را می زند
و با زرنگی خاصی سعی دارد
که در نگاه اول تمایل و رضایت والدین دختر به وصلت با پسرش را مورد سنجش قرار دهد،
در این مرحله حرف صریح و رک نباید گفته شود
( صدا و سیمای مرکز یاسوج ).
این امر که منطقه کهگیلویه و بویر احمد نیز انجام می شود،
در منطقه بختیاری اصطلاحاً به آن « زیر به زیر » می گویند ( چنگایی و حنیف، ۱۳۷۴: ۳۳-۳۴ ).
نشان کردن ( نشونه بندون )
پس از آنکه خانواده داماد جواب اولیه ی خانواده ی عروس را اخذ می کنند،
در منطقه ی بختیاری داماد پس از دادن هدیه ای به آورنده ی خبر اولیه،
حلقه ی انگشتری به خانه دختر فرستاده و روی وی نشانه می گذارد
و این بدان معناست که دختر نامزد دارد ( همان، ۳۴)
آداب و رسوم قوم لر
خواستگاری مقدماتی
در مرحله نخست برای خواستگاری، خانواده داماد،
فردی از نزدیکان و بزرگان خویش را به خانه عروس می فرستند
تا به طور آشکار از عروس مورد نظر خواستگاری کند.
خانواده عروس در این مرحله، نظر قاطع خویش را ابراز نمی کنند،
ولی می توان از لحن آن ها فهمید که آیا رضایت دارند یا خیر؟
اگر خانواده عروس در این مرحله قصد داشته باشند
کاملاً جواب منفی بدهند به نحوی پاسخ می دهند
که طرف مقابل وارد مراحل بعدی نشود. اما اگر رضایت داشته باشند،
با خنده و گشاده رویی با مهمانان رضایت خود را نسبت به این وصلت نشان می دهند.
خواستگاری مقدماتی
این رسم در منطقه کهگیلویه و بویر احمد به « کدخداگشونی » معروف است
( صدا و سیمای مرکز یاسوج ). این سنت در سایر مناطق لرنشین نیز مرسوم است،
مثلاً در منطقه ی سرد و برفگیر نورآباد ابتدا جوان دلباخته جهت آگاه شدن
از نظر خانواده ی مقابل، دو تن از ریش سفیدان محل را به منزل دختر مورد علاقه می فرستد
و اگر خانواده ی مورد نظر موافق باشند، روز نامزدی را تعیین می کنند ( چنگایی و حنیف، ۱۳۷۴: ۳۴ ).
نامزدی
مراسم نامزدی نیز مانند سایر نقاط ایران طی تشریفاتی خاص انجام می گیرد،
که در آن روز مبلغ جهیزیه و شیربها را مشخص می کنند
و سپس طرفین موافقت نامه را در حضور چند تن ریش سفید امضا می نمایند ( همان، ۳۳ ).
شیرینی حرونی
زمانی که دختر انتخاب شد
در روز مقرر خانواده ی داماد مقداری شیرینی
به همراه کله های قند و قواره ای پارچه و یک یا چند قطعه طلا به خانه عروس می روند
تا با اهدای آن نامزدی وی برای پسرشان را رسمیت داده و مورد تأیید و تأکید مجدد قرار دهند.
پذیرایی این روز را اصطلاحاً شیرینی حرونی می نامند و معمولاً رفت و آمد
داماد به خانه ی عروس تا روز عقد به ندرت صورت می گیرد ( شادابی، ۱۳۷۷: ۹۰ ).
پشت عقد و سیاهه
پس از مراسم شیرینی خوردن،
دو خانواده در مذاکراتی رودر رو به بحث در مورد میزان شیربها و
سایر مخارج و احتیاجات زمان عقد و عروسی می پردازند.
دو طرف لیستی را که در آن میزان شیربها یا مبلغ مهریه که اصطلاحاً آن را پشت عقد یا پشت نکاح نیز می نامند
و سایر احتیاجات روز عقد و عروسی قید شده است
بین دو خانواده ی عروس و داماد رد و بدل نموده
و با توافق و رضایت به امضای مسئولان یا بزرگان خانواده ها می رسد.
این لیست که سیاهه نامیده می شود حتما به نام کلام الله مجید مزین است ( همان ).
بردن داماد به خانه ی همسر آینده اش
با نامزد شدن دختر و پسر،
داماد به همراه چند نفراز کسان خود با اعلام قبلی به صرف شام یا ناهار به خانه همسر آینده اش می رود.
این مراسم که در مناطق مختلف لرنشین با عنوان هایی چون خسی،
حسیره، خوسوره و … خوانده می شود
در مناطق مختلف با رسم و رسوماتی نیز همراه است،
از جمله در منطقه ی بختیاری داماد در این روز یک دست لباس کامل زنانه
به همراه یک سری رخت و تن پوش به عنوان سررختی برای هدیه می آورد ( چنگایی و حنیف، ۱۳۷۴: ۳۴ ).
مهریه
اصطلاح محلی « پشت قباله » یا « حق مهر »، همان « صداق »
یا « مهریه » است که در دفاتر در سند رسمی ازدواج درج می شود و محمل « شرعی » نیز دارد.
شیربها
شیربها مبلغی است که خانواده ی شوهر به خانواده ی دختر می دهد
تا به ازای آن خانواده ی زن جهیزیه دختر خود را تدارک و از طریق آن مقدمات عروسی را فراهم نمایند.
این رسم که در برخی از نقاط کشور از جمله بعضی مناطق لرنشین نیز رایج است
در مناطقی نیز مانند استان کهگیلویه و بویر احمد چندان کاربردی ندارد.
آداب و رسوم قوم لر
کاغذ خانه داری
این رسم که در برخی از مناطق کشور اجرا می شود
مربوط به بخشی از جهاز دختر است که طبق قرار توسط داماد تهیه می گردد.
در برخی مناطق لرنشین کاغذ خانه داری رسیدی است
که از خانواده ی داماد گرفته می شود
که در آن کلیه ی وسایل عروسی و لوازم خانه،
بسته به شرایط روز، نوشته می شود
و خانواده ی پسر ملزم به تهیه ی آن ها به هنگام عروسی است.
در روزگار قدیم که برق نبود، وسایل برقی جزو این وسایل نبود،
ولی در حال حاضر لوازم برقی همانند یخچال، پنکه،
کولر و وسایلی همانند کمد و ظروف چینی، فرش و رختخواب و …
را شامل می شود. در مواردی نیز ماشین لباسشویی، آب میوه گیری و …
کالاهای لوکس دیگری را اضافه می کنند که بستگی به شرایط اقتصادی طرفین دارد.
البته اگر در مجلس یاد شده قرار شد
که بعضی وسایل به وسیله ی خانواده ی دختر تهیه شود،
آن کالاها از لیست یاد شده حذف می شود.
آداب و رسوم قوم لر
مراسم دعوت
افرادی که باید دعوت شوند و اینکه چه گروهی را چه کسی دعوت کند،
از قبل تعیین می شوند. یک روز قبل از موعدی که قرار است مدعوین دعوت شوند
به وسیله ی کارت عروسی یا به صورت شفاهی از آن ها دعوت می کنند
که ظهر یا شامی در منزل پدر عروس یا پدر داماد شرکت کنند.
بدین ترتیب طی یک یا چند روز، بسته به شرایط و تعداد میهمانان،
مراسم پذیرایی طول می کشد.
میهمانان برای شرکت در عروسی و صرف غذا گروه گروه خود را به مراسم می رسانند.
خانواده ها یا فامیل با همدیگر خواهند رفت.
مراسم دعوت
آن ها قبل از حرکت در یک نقطه جمع می شوند و مشورت می کنند
که هر فرد چه میزان پول بدهد. مبالغه را به یک نفر می دهند و روانه می شوند.
هنگامی که وارد شدن وظایف میزبان شروع می شود،
با نظارت پدر و مادر عروس و یا داماد، ابتدا برای آن ها شیرینی و چای برده می شود.
اگر دعوت شده از طرف خانواده ی عروس باشد،
پدر عروس و اگر از طرف خانواده ی داماد باشد،
پدر داماد باید به کنار آن ها رفته و به آن ها خوشامد بگوید.
پس از صرف غذا پدر داماد و یا پدر عروس باید جلو در بایستند
تا میهمانان را بدرقه کنند ( صدا و سیمای مرکز یاسوج ).
آداب و رسوم قوم لر
حنابندان
شب قبل از عقد که ممکن است مراسم عروسی هم به دنبال آن باشد،
مراسم « حناونو » یا « حنابندان » اجرا می گردد.
در این مراسم تعدادی دختر و زن جوان دست و پای عروس را حنا گذاشته
و او را برای روز عقد آماده می کنند ( شادابی، ۱۳۷۷: ۹۱ ).
آداب و رسوم قوم لر
نکاح کنان
در قدیم در مجلس عقد کنان، عاقد که معمولاً روحانی بود
ابتدا از پدر عروس و داماد، اجازه جاری کردن صیغه ی عقد دائم را می گرفت.
سپس برای گرفتن وکالت از عروس با « ترکه ای چوبی » به مجلس زنانه می رفت.
عروس زیر چادر بود و یکی از بستگان عروس نیز وی را هدایت می کرد.
روحانی با ترکه چوب به سر عروس اشاره می کرد و می گفت: بی بی فلانی،
آیا اجازه می دهی که شما را به عقد آقای فلانی با مهریه بهمان و این مقدار مثقال طلا
و یک جلد کلام الله مجید، درآورم. عروس در اینجا با هدایت همان زن زیر چادر از پدر، مادر،
برادر، دایی و عمو و … ( بسته به نوع هدایت زن زیر چادر همراه وی ) اجازه می گرفت،
پس از چند مرتبه، فرد روحانی همان موارد را، تکرار می کرد تا عروس « بله » را می گفت.
سپس حاضران هلهله و شادی می کردند و روحانی صیغه ی عقد دائم را جاری می کرد.
آداب و رسوم قوم لر
مراسم واطلبان
پس از انجام مراسم عروسی، عروس به همراه داماد به خانه ی پدرش دعوت می شود
که پس از آن بتواند به همراه شوهرش به خانه پدرش رفت و آمد کند.
با انجام این مراسم، عروسی از آن لحظه به بعد پایان می پذیرد
و زندگی مشترک چرخه ای دیگر را آغاز می کند ( صدا و سیمای مرکز یاسوج ).
مراسم بره کشون
این مراسم که در بسیاری از نقاط کشور مرسوم است
در مناطق لرنشین نیز اجرا می گردد.
به هنگام ورود عروس به خانه ی داماد گوسفندی جلوی او سر می برند
و عروس از روی خون آن گذشته و به خانه ی داماد وارد می شود.
آداب و رسوم قوم لر
پاتختی
این مراسم که در اکثر شهرها و روستاهای کشورمان رایج است،
در میان لرها نیز اجرا می گردد.
پس از مراسم عروسی مهمانان و اهالی هدایای خود را به عروس و داماد می دهند.
البته در الیگودرز بر خلاف سایر مناطق استان لرستان پاتختی هفت روز پس از عروسی برگزار می شود
و در ازنا نیز روز قبل از عروسی هدایا دریافت
و به خانه عروس و داماد برده می شود ( چنگایی و حنیف، ۱۳۷۲: ۳۵-۳۷ ).
منبع مقاله :
یوسفی، جعفر؛ (۱۳۸۹)، قوم لر، تهران: امیرکبیر، چاپ اولقوم لر