استرس و خارش پوست رابطه مستقیم باهم دارند.آیا می‌دانستید که یکی از اولین جاهایی که استرس نشان داده میشود، پوست ما می‌باشد؟ هر زمان که ما عصبانی می‌شویم…
در این دوران که ما زندگی میکنیم اطرافمان پر شده از مسائلی که باعث بروز استرس فراوان میشود. همانطور که میدانید استرس پایه انواع بیماری هاست. استرس میتواند انواع بیماری ها را برای ما به همراه بیاورد. استرس و خارش پوست یک رابطهی بسیار نزدیک و مستقیمی با یکدیگر دارند. مشکلات عصبی و استرس باعث به وجود آمدن مشکلات مختلفی در پوست مانند خارش‌های عصبی، بروز آکنه‌های زخمی عصبی و برآمدگی‌های خارش دار خواهد شد. در واقع پوست یک انعکاس از استرس‌های درونی محسوب میشود. استرس در بعضی مواقع باعث وقوع یکسری رفتارهایی خواهد شد که بدتر شدن ظاهر بیماری پوستی را به دنبال خواهد داشت، همچنین در مواردی نیز باعث عود بیماری پوستی میشود.
همانطور که میدانید خارش پوست در یک نقطه از بدن بسیار آزاردهنده است. در واقع استرس و خارش پوست یکی از مواردی است که بیشتر افراد با آن مواجه میشوند. به طوری که به هر اندازه میزان استرس فرد بدتر شود احساس خارش در پوست او نیز شدیدتر خواهد شد. همچنین استرس زمینه‌ای برای ابتلا به بیماریهای پوستی مانند آکنه، کهیر، اگزما، پسوریازیس و انواع دیگری از راش را به وجود می‌آورد.
تاثیر استرس بر مکانیسم‌های مختلف بدن
بهتر است بدانید که استرس دارای اثرهای مختلفی بر روی قسمت‌های مختلف بدن می‌باشد. استرس باعث ترشح یکسری هورمون‌ها مانند کورتیزول در بدن خواهد شد که این ترشح سبب بروز جوشهای صورت و بدن و افزایش ترشح چربی خواهد شد. همچنین استرس باعث حساس شدن پوست شده و واکنش پذیری بیشتر را برای آن به وجود می‌آورد. برای مثال استرس سبب ریزش مو، شکندگی ناخن‌ها و بدتر شدن کهیر میشود. از آنجا که پوست اولین سد دفاعی بدن محسوب میشود وجود استرس میتواند باعث افزایش تعداد سلولهای دفاعی در بدن شده که به تبع آن باعث بروز واکنش‌های خود ایمنی و افزایش بیماریهای التهابی پوست خواهد شد.
از طرفی استرس با تخریب سد دفاعی پوست سبب کاهش مقاومت پوست نسبت به عفونتها خواهد شد و با تخریب لایه محافظ پوست به طور قابل توجهی باعث از دست رفتن آب از سطح پوست و افزایش نفوذ عوامل حساسیت زا و محرک به پوست میشود. یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه داشت رابطه استرس و خارش پوست می‌باشد. زیرا استرس و بیماریهای روحی روانی در بعضی مواقع فرد را وادار به ایجاد آسیب در پوست میکند. مانند کسانی که مشکل پوستی ندارند اما مدام عادت به خراشیدن و خارش دادن قسمت‌های از پوست خود دارند.
مدیریت رابطه استرس و خارش پوست
به جرات می‌توان گفت که یکی از بهترین راه‌های پیشگیری خارش پوست در نقاط مختلف بدن مدیریت استرس و حفظ آرامش روحی و روانی می‌باشد. با استفاده از کم کردن استرس و فشارهای روانی به راحتی می‌توانید از درمان‌های طبیعی برای خارش پوست خود بهترین نتیجه ممکن را کسب نمایید. در واقع با کم کردن رابطهی استرس و خارش پوست قادر خواهید بود از مشکلات پوستی رهایی پیدا کنید. از طرفی با مصرف برخی روغن‌های گیاهی می‌توانید خارش و مشکلات پوستی خود را به بهترین نحو درمان نمایید.
برای مثال روغن بانونه یکی از بهترین روغن‌های طبیعی برای درمان خارش ناشی از کهیر به شمار می‌آید. همچنین از آنجا که آلرژی‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل برای خارش پوست می‌باشند، و این قسمت‌های خارش‌دار ممکن است روی هر منطقه‌ای از بدن شما ظاهر شوند از اینرو مصرف آنتی هیستامین‌ها به طور چشمگیری می‌توانند به کاهش علائم آلرژی کمک کنند.
رژیم غذایی
مصرف سرکه سیب طبیعی نیز بهترین تسکین دهنده برای خارش پوست ناشی از پسوریازیس و اگزما به شمار می‌آید. در واقع برای جلوگیری از شیوع بیماری پسوریازیس باید رطوبت پوست خود را به بهترین شکل حفظ نمایید و از خشک شدن آن جلوگیری کنید. همچنین استفاده از روغن نارگیل به صورت موضعی و یا اضافه کردن آن به رژیم غذایی بهترین روش طبیعی برای درمان پسوریازیس می‌باشد. بنابراین با استفاده از روغن‌های طبیعی و آرامش‌های روانی می‌توانید رابطه استرس و خارش پوست را کم رنگ کرده و مشکلات پوستی خود را به بهترین شکل درمان نمایید.
همیشه میگویند چشمها همه اسرار درون ادم را فاش میکنند ولی بهتر است بدانید پوست اولین افشا کننده اوضاع و احوال درونی ما است پوست افشا کننده وضع روحی و روانی ماست اگر دقت کرده باشید دورانی در زندگی پیش میاید که فرد دچار استرس و تنش میشود در ان زمان پوست فرد پژمرده و تیره به نظر میرسد، اما اتفاق بدتر زمانی می‌افتد که دوره‌های پراسترس در زندگی‌مان طولانی بشود که حاصل آن ریزش منطقه‌ای مو یا بروز آثار پیری و چین و چروک بر پوست خواهد بود که شاید جبران آن به سادگی و در کوتاه‌مدت ممکن نباشد.
علم استرس
هر زمان که ما عصبانی می‌شویم یا احساس سرخوردگی پیدا میکنیم،هیپوتالاموس به غده هیپوفیز علامت می‌دهد، این غده یک پیام شیمیایی را به غدد فوق کلیوی می‌فرستد. سپس غده فوق کلیوی کورتیزول-یک هورمون استرس اصلی را تولید میکند. این طریق محور فوق کلیوی-هیپوفیز- هیپوتالاسمی نامیده میشود، و اخبار ظرف چند ثانیه مخابره میشوند. زمانی که کورتیزول وارد سیستم میشود، با تمام اعضای بدن ارتباط برقرار میکند و به عنوان واکنش به استرس و خارش پوست تبدیل میشود.
التهاب اکسیدان‌ها را که باعث تخریب سلول می‌شوندتولید میکند. التهاب کوتاه مدت برای مبارزه با بیماری کمک کننده است،اما التهاب مزمن شدیدا به ضرر بدن است و زمینه ساز انواع مختلفبیماری‌ها (از قبیل دیابت، آسم و ورم مفاصل) می‌باشد. اینها چگونهبه پوست ربط دارند؟ وقتی که یک روزنه پوست ملتهب میشود، ضخیم‌تر و متورم‌تر شده و امکان مسدود شدن آن بیشتر میشود.زمانی که کلاژن ملتهب میشود، ماتریکس تجزیه شده و منجر به چروک می‌گردد.آکنه، چروک، خشکی و درد با التهاب ظهور پیدا میکنند- آنها شاخص‌های آشکار ساز درون بدن هستند.
تاثیرات احساسی
احساسات تاثیر مستقیم بر استرس و خارش پوست دارد. اغلب همه ما سعی میکنیم از تاثیرات خارجی، مانند، شکلات،گرد و غبار،نور آفتاب، حتی، آب و هوای موثر در حالت پوست خود گله کنیم.اما اغلب علت واقعی بد بودن پوست در یک روز، احساسی می‌باشد.مثلا وقتی به اداره یا سوپرمارکت می‌روید و با دوست خود برخورد می‌کنید،او به محض دیدن شما می‌پرسد چه شده؟یک معده درد، درونی است، اما یک بیماری است که نمی‌توانیدآن را پنهان سازید. در مورد پوست هم به همین طریق است:شما مجبور هستید که نه تنها با چگونگی احساس خود بلکه با چگونگیعکس‌العمل مردم رفتار کنید. زمانی که پوست شروع به بهبود یافتن میکند،مردم فورا متوجه میشوند و به شما میگویند که خیلی خوب به نظر می‌رسید.
هیچ‌یک از متخصصان پوست و مو منکر آن نمی‌شوند که استرس و اضطراب‌های روحی و روانی میتواند تبعاتی چون کاهش شدید وزن،پایین آمدن منابع مغذی موجود در بدن و ریزش موی منطقه‌ای را در پی داشته باشد.مهم‌تر از آن استرس میتواند عامل تشدید یا بروز برخی از بیماریهای حاد و جدی پوستی باشد.دکتر داوودی می‌گوید: واقعیت آن است که ریزش موی منطقه‌ای به دنبال یک دوره پراسترس اتفاق می‌افتد، اما این مشکل در صورتی که طاسی در فرد جنبه ژنتیک نداشته باشد، پس از گذراندن دوران استرس، رفع میشود.
از سوی دیگر استرس میتواند به تشدید یا آشکار شدن برخی از بیماریهای پوستی نهفته منجر شود که شایع‌ترین آنها پسوریازیس (بیماری پوستی مزمن خودایمنی که باعث افزایش سرعت چرخه رشد سلولهای پوست میشود) ،لوپوس(لوپوس بیماری سیستم ایمنی بدن است که میتواند قسمت‌هایمختلفی مانند پوست، مفاصل، قلب، ریه، خون، کلیه‌ها و مغز را درگیر کند)،کهیر، حساسیت‌های پوستی و «لیکن پلان» (بیماری شایع پوست و مخاط) است.
استرس، عامل بروز یا تشدید آلرژی پوستی
افراد زیادی هستند که هنگام بروز عصبانیت، ناراحتی و اضطراب علائمی چون کهیر، خارش و آلرژی‌های پوستی را بروز میدهند. چنین تظاهراتی به این معناست که اگر بیمار مبتلا به اگزما یاحساسیت پوستی دچار استرس شود، بیماری‌اش بیش از پیش شعله‌ور خواهد شد.بر این اساس متخصصان پوست به تمام افرادی که در برخورد با استرس دچار حساسیت، کهیر یا حتی آکنه‌های چرکی میشوند،توصیه میکنند برای مدتی و تا خارج شدن از شرایط استرس،از خوردن خوراکی‌های چرب، شیرین و محرک پرهیز کنند.
همچنین این محققان برای کاهش استرس و خارش پوست به تمام افراد و بخصوص افراد مستعد بروز آلرژی‌های پوستی یا آکنه توصیه میکنند که در همه فصل‌های سال برای کاهش اثرات استرس بر پوست‌شان از ضدآفتاب استفاده کنند البته استفاده از ماسک‌های خانگی با استفاده از انواع میوه‌ها نیز در کاهش اثرات استرس بر پوست میتواند موثر باشد.
تاثیر استرس بر ناخن‌ها
اگر عادت به جویدن ناخن هایتان دارید یا هنگامی که عصبی هستید با ناخن هایتان روی میز ضربه می‌زنید، بدانید که این کار میتواند باعث بدشکل شدن ناخن‌ها و ایجاد خط‌هایی عمودی روی سطح آنها شود.به بیان دیگر بسیاری از افرادی که از بدشکل بودن ناخن‌های خود شکایت دارند،نمی‌دانند بدرفتاری ناشی از استرس باعث به وجود آمدن این مشکل برای ناخن‌هایشان شده است. اما متخصصان توصیه میکنند که این افراد در طول دوران درمان استرس، همیشه ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارند تا عادت جویدن و ضربه‌زدن با آنها به مرور زمان از سرشان بیفتد.
همچنین ورزش‌کردن، پرهیز از حمام آب داغ و مرطوب‌کردن پوست اطراف ناخن‌ها میتواند تا حد زیادی باعث کنترل استرس و خارش پوست و کاهش عوارض ناشی از آن بر ناخن‌ها شود این متخصص پوست تاکید میکند: استفاده از داروهای موضعی ضدچروک و پیری پوست در دوران پر استرس میتواند، کمک‌کننده باشدو بخصوص در شرایط استرس جسمی ناشی از کار زیاد، مصرف داروهای آنتی‌اکسیدانی و مولتی ویتامین‌ها بخصوص ویتامین C و E بسیار موثر است.البته استفاده از آرام بخش‌ها تحت نظر پزشک متخصص نیز گاهی ضروری میشود.در نهایت داشتن آرامش و اختصاص زمانی از روز به ورزش و فعالیت بدنی برای رسیدن به آرامش روحی و جسمی میتواند در کاهش اثر استرس بر پوست در کنار دیگر ارگان‌های بدن مفید باشد.
استرس با چه مکانیسمی بر پوست اثر می کند؟
1-استرس بر ظاهر فرد از جنبه های مختلف اثر می کند. در قدم اول پوست را حساستر و دارای واکنش پذیری بیشتر می کند. استرس باعث ایجاد جوشهای مقاوم تر و التهابی تر می شود.ناخن ها را شکننده و نامنظم میکند. باعث ریزش مو، بدتر شدن کهیر و تعریف بیش از حد است. بیماران دچار استرس به پوست خود بیتوجهی می کنند وگاهی پوست خود را مورد آزاد قرار میدهند. در بهداشت و مراقبتموها کوتاهی میکنند و با خراش دادن یا مالش بیش از حد و خاراندنپوست آن را تخریب و زخمی میکند. در واقع استرس میتواند باعث ایجاد سیکل معیوب تشدید خارش و خاراندن و خراشیدن مکرر پوست شود.
۳- در اثر استرس هورمونهایی مانند کورتیزول در بدن ترشح می شود که باعث افزایش ترشح چربی یا عود جوشهای صورت و بدن میشود.
۴- پوست اولین سد دفاعی بدن است و به عنوان یک سد فیزیکی و نیز به عنوان اولین محل حضور سلولهای دفاعی برای مبارزه با باکتریها و ویروسها و عوامل عفونت زا عمل میکند. استرس میتواند باعث افزایش تعداد سلولهای دفاعی و نیز فعال شدن نابجای آنها در پوست شده و در نتیجه باعث وقوع واکنش های خود ایمنی مثل حساسیت سرشتی پوست و بیماری پسوریازیس (صدف) گردد و بیماریهای التهابی پوست را بروز دهد. استرس می تواند در وقوع لک و پس و طاسی سکه ای یا منطقه ایکه بیماریهای خود ایمنی هستند موثر باشد. استرس می تواند باتخریب سد دفاعی پوست باعث کاهش مقاومت پوست نسبت به عفونتها شود. به علاوه با تخریب لایه محافظ پوست باعث تشدید از دست رفتن آباز پوست و افزایش نفوذ عوامل محرک و حساسیت زا به پوست شود.
۵-استرس می تواند رشد، تقسیم و تمایز سلولهای جدید را در پوست کاهش دهد به علاوه مانعخونرسانی مناسب به پوست شود. در نتیجه بازسازی سلولها وپاکسازی رادیکارهای آزاد از سطح آنها دچار اختلال شده و باعث تسریع فرآیند پیری و رنگ پریدگی پوست ما گردد.
۶- هرگاه بدن؛ تحت استرس است با تولید هورمونهای خاص باعث تولید چربی بیش از حد در سطح پوست و ایجاد اختلال در سیستم لنفاوی و جریان خون می شود در نتیجه بیماریهای پوستی مانند آکنه (جوش صورت) را عود می دهد و حلقه های تیره اطراف چشم و پف آلودگی اطراف آن ایجاد می کند.
نکته:
دانشمندان مشاهده کرده اند که سرکوب برخی هورمونهایی که در جریان استرس ترشح می شود باعث ایجاد کیفیت بهتر پوست افراد است.
بیماریهایی که در اثر تداخل ذهن و پوست ایجاد می شوند.
گروه اول:
بیماریهایی که در واقع پوستی هستند و تظاهرات جلدی دارند اما به وضعیت های روحی فرد پاسخ میدهند. بیماریهای پوستی که در اثر استرس بدتر میشوند مثل اگزما(حساسیت های پوستی)و بیماری پسوریازیس (بیماری صدف که لکه های قرمز برجسته پوستی همراه با پوسته ریزی های شدید به خصوصدر سر و زانو و آرنج مشخص می شود) از این گروه اند. استرس در ۵۰% موارد باعث عود بیماری پسوریازیس و اگزماست جوش صورت،طاسی سکه ای، پسوریازیس، حساسیت پوستی سرشتی، کهیر،روزاسه و درماتیت سبوره (شوره سر) همگی با استرس بدتر می شوند.
گروه دوم:
بیماریهای روحی روانی که فرد را وادار به ایجاد آسیب خواسته یا ناخواسته در پوست خود میکند در واقع این افراد مشکل پوستی اولیه ندارند. مثل کسانی که مرتب عادت به خارش دادنو خراشیدن قسمت هایی از پوست خود دارند یا افرادی که به طور عادتی موهای ابرو، سر یا مژه خود را می کنند. افسردگی، اضطراب با وسواس می تواند علت ایجاد این نوع آسیبهای فرد به پوست خود باشد.
گروه سوم:
بیماریهای اولیه پوستی که با ایجاد بد شکلی و عدم تناسب در ظاهر افراد باعث وقوع اختلال روحی مثل کاهش اعتماد به نفس،افسردگی و ترس از حضور در مکانهای اجتماعی در فرد می شود. مثل افراد با جوشهای غرور جوانی کیستی و شدید، افراد دارایخالهای رنگی مادر زادی بزرگ، افراد دچار ویتیلیگو (لک وپیس) و طاسی های پیشرونده.توجه کنید که این تقسیم بندی به درمان بیماران بسیار کمک می کند.
در واقع اگر پزشک عوارض اجتماعی و شغلی و مشکلات اجتماعی،خانوادگی ناشی از ظاهر یک بیماری پوستی را نداند پاسخ درمانی مناسبی از داروها در بیمار خود مشاهده نخواهد کرد.بیماران عمدتا از توضیح راجع به جنبه های روان شناحتی بیماریخود اجتناب می کنند بیماریهای پوستی اغلب تهدید کننده حیات نیستند اما زندگی طبیعی فرد را مختل می کنند. بیماران دچار بدشکلی های پوستی اغلب از اجتماع فرار می کنند و در اشتغال در مشاغلی که چهره ظاهری فرد، درآنها مهم است دچار مشکل می شوند.
مشکلات ناشی از استرس و خارش پوست
۱- جوش صورت : هم شروع و هم شدت جش های صورت می تواند تاثیر استرس باشد
۲- اگزما: یا حساسیت پوستی که با ایجاد لکه های قرمز، خشکی و خارش در سطح پوست مشخص می شود.
۳-پسوریازیس یا بیماری صدف: که با ایجاد نواحی قرمز صورتی و برجسته با پوسته های بسیار و ضخیم و خشک و سفید رنگ در سطح پوست پدیدار می شود. به طور عمده پوست سر، آرنج و زانوها درگیر می شود و خارش مکرر و ضربه های موضعی باعث بدتر شدن آن می شود.
۴- روزاسه: نوعی ضایعه پوستی که زنان و مردان میانسال را درگیر می کند و با وقوع قرمزی و برافروختگی در سطح گونه ها و پیشانی مشخص می شود گاهی در زمینه این قرمزی دانه هایی شبیه جوش ظاهر می شود. استرس یکی از علل اصلی شروع و تشدید آن است.
۵- زگیل: نوعی برجستگی و رشد موضعی خوش خیم در سطح پوست و غشاهای مخاطی که ایجاد درد و ناراحتی می کند. نوجوانان به خصوص به ابتلا به این بیماری حساس اند و استرس از علل زمینه ساز آن می تواند باشد.
۶- تاول: استرس می تواند با ایجاد خارش در سطح پوست و اصطکاک مکرر پوست برای بر طرف شدن خارش مواد تاول و زخم شود.
۷- تب خال: گر چه یک بیماری ویروسی است اما مثل زگیل می تواند با استرس تشدید شود زیرا استرس باعث ضعف سیستم ایمنی بدن و در نتیجه افزایش حساسیت به بیماریهای ویروسی مثل آنفولانزا، سرما خوردگی و تب خال است.
۸- کدورت و بی روحی پوست: استرس باعث کاهش خونرسانی به پوست در نتیجه محروم شدن آن از خون و اکسیژن است و لذا رنگ چهره تغییر می کند و درخشندگی پوست را کاهش می دهد.
۹- افزایش ترشح چربی در سطح پوست: استرس باعث ترشح بیش از حد چربی بر روی پوست میشود.
۱۰-چروک : سترس باعث تشریح فرآیند پیری پوست است.
۱۱-سرطان پوست: توجه کنید که استرس می تواند باعث تسریع شروع سطانهای پوستی شود در یک مطالعه بر روی موشها مشخص شده است که زمانی که موش در معرض استرس و اشعه ماوراء بنفش بوده است. سرعت وقوع سرطان نسبت به زمانی که در معرض اشعه ماوراء بنفش تنها بوده است ۲ برابر شده است.
آیا بچه ها هم در اثر استرس دچار بیماریهای پوستی می شوند؟
استرس و خارش پوست فقط مختص به بزرگسالان نیست. استرس در جامعه امروز یک پدید همه گیر است و اثرات منفی آن بر کودکان می تواند بسیار بارز باشد. استرس زیاد می تواند باعث افت عملکرد تحصیلی در بچه ها، اختلال در تمرکز و یادگیری، اختلال در برقراری ارتباط، ترس از حضور در اجتماع، اختلال خوردن، افزایش رفتارهای پر خطر، اضطراب، خشونت، افسردگی و هزاران علامت دیگر شود.
اخیرا تحقیقی نشان داده است که در زمان امتحانات آکنه در نوجوانان ۲۳ درصد بدتر میشود. این افزایش به خاطر میزان بیش از حد سبوم (sebum)،چربی که روزنه‌های پوست را مسدود میکند و باعث آکنه میشود، نیست بلکه عامل آن التهاب می‌باشد.
چگونه استرس را مهار کنیم؟
اغلب عادات سلامتی ما اولین چیزهایی هستند که زمان استرس ما آنها رابه فراموشی می سپاریم، ممکن است ما ورزش را حذف کنیم، سیگار بکشیم، تنقلات بخوریم، برنامه‌های روزمره مراقبت از پوست خود را از یاد ببریم و از خانواده و دوستان خود کناره‌گیری کنیم. باید شیوه کنترل را یاد بگیریم. باور کنید یا نه، خیلی از محرک‌های استرس در این معقوله جای دارند. آماده بودن برای زمان‌های استرس و استراحت دادن به خود از اولین قدم‌ها به سوی کنترل استرس و خارش پوست می‌باشند. و با کار کردن روی مسائل کوچک شروع کنید این کار تاثیری مثبت روی مغز دارد و هورمونهای استرس را کاهش می‌دهد.
سعی کنید برای کنترل استرس و خارش پوست یک هم پیمان پیدا کنید. یک دوست، خویشاوند، روانپزشک و درباره وقایع مربوط به خود صحبت کنید نه اینکه منزوی شوید. برخلاف روال معمول پیش بروید. در آن زمان شاید تمایل داشته باشید ورزش را حذف کنید یا خوراکی‌های بی فایده بخورید، اما همه اینها در آخر منجر به بدتر شدن اوضاع میشوند.
ورزش کنید. پیاده روی به مدت ۱۵ دقیقه در روز سبب افزایش سطح اندورفین و مواد شیمیایی موجود در مغز که بهبود دهنده خلق و خو هستند، میشود. راهی برای آرام گرفتن و استراحت کردن پیدا کنید. می‌توانید بدن خود را ماساژ دهید، یا یوگا و مدیتیشن را انجام دهید، هر چیزی که تاثیر آرام بخش دارد. بخوابید! خواب ضد التهاب می‌باشد، زمان التیام، هنگامی که کورتیزول در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. به اندازه کافی بخوابید تا بتوانید از عهده کارها برآیید.
آینه بزرگنمایی را دور بیاندازید، این آینه سبب میشود که از پوست خود عیب جویی کنید. بدن و ذهن بیشتر از آنچه که فکرش را بکنیم با هم در ارتباط هستند. همه ما این توانایی و لیاقت را داریم که هر روز با گام‌های هر چند کوچک استرس را کمتر کنیم. تغییرات خیلی ساده در شیوه زندگی خود بدهید،و در پی آن صورت شما زودتر از اینکه تصور کنید، نتایج را نشان می‌دهد.